Over de drie fases van transformatie.
Over de kansen en gevaren tijdens grote veranderprocessen.
Over liminaliteit, de messy middle van verandering, de tussentijd.
Over omgaan met de onzekerheid, meningsverschillen en machtsstrijd.
Over liminaal leiderschap: verbreken, verbeelden, verbinden en verbouwen.
Over navigeren in chaos, macht, verhalen en hoop
We veranderen in de tussentijd. Niets is meer zoals het was, en het nieuwe is er nog niet. In deze krachtige keynote neemt Jitske Kramer je mee door het niemandsland van verandering. Gebaseerd op haar bestseller Tricky Tijden (shortlist Managementboek van het Jaar 2025) onthult ze de verborgen dynamiek van transformatie – van tricksters en macht tot wilde verhalen en liminaal leiderschap. Met inzichten uit de antropologie biedt ze taal, richting en moed om koers te houden in een wereld die wankelt.
Het boek Tricky Tijden van Jitske Kramer gaat over de kansen en gevaren die mensen tegenkomen tijdens grote veranderingen en transformatieprocessen. In haar Tricky Tijden keynoytes brengt zij krachtige inzichten uit het boek tot leven. Jitske Kramer vertelt wat het betekent om cultureel verdwaald te zijn en hoe creatie, moed en liminaal leiderschap essentieel zijn om tot nieuwe oplossingen te komen. Navigeren in de tussentijd, omgaan met grote veranderingen.
We leven tussen wat was en wat nog niet is. De oude structuren wankelen, het nieuwe laat op zich wachten. En precies daar, in die verwarrende tussentijd, moet je het vertrouwde loslaten zonder te weten wat je ervoor terugkrijgt. We zitten op allerlei terreinen in een overgangsfase. Antropologen noemen dit liminaliteit, van het Latijnse limes, tussen twee grenzen in. Een rommelige tijd tussen wat was en wat zal zijn. Tussen feit en fictie, vrees en verlangen. Een periode waarin je iets achter je hebt gelaten, terwijl de nieuwe situatie nog niet volledig is doorgedrongen en vormgegeven. Een vaak wat onzekere fase waarin emoties hoog op kunnen lopen. De liminale fase zie je terug in ieders persoonlijke leven, in groepen én in samenlevingen als geheel.
We zijn cultureel verdwaald maar niet verloren. De vele trickstertactieken zijn hierbij essentieel én potentieel gevaarlijk. We hebben creatie, moed en liminaal leiderschap nodig om tot nieuwe oplossingen te komen. En we kunnen veel leren van wat we al weten om met de onzekerheid en spanningen in onszelf, organisaties en de samenleving om te gaan.
Jitske Kramer neemt je mee naar de kansen, verleidingen en gevaren van transformatie. Ze laat zien hoe macht verschuift, hoe tricksters met de waarheid spelen en hoe wilde verhalen houvast lijken te bieden — maar je ook kunnen misleiden. Wat vraagt dit van leiderschap? Hoe blijf je koersvast als alles beweegt? Hoe ondersteun je anderen in tijden van chaos en dubbelzinnigheid? Jitske biedt geen pasklare antwoorden, maar wel taal, perspectief en richting. Een helder raamwerk om te zien wat er speelt — in de samenleving, jouw organisatie én in jezelf. Inzichtgevend, confronterend en hoopvol.
Focus van de keynote. Scherpe inzichten in de menselijke dynamiek tijdens verandering. Heldere taal en een antropologische bril om grip te krijgen op de wereld van nu – en het leiderschap dat daarbij past.
Wat deze keynote uniek maakt. Een antropologisch blik op transformatie, waarin begrippen als liminaliteit, narratief, macht, tricksters en liminaal leiderschap tastbaar en toepasbaar worden.
Op maat. Duur: 60 tot 90 minuten (korter in overleg). Na een online intake stemt Jitske de inhoud af op het publiek en de context van het event. Met de drie fases van transformatie en accenten op de samenleving, macht, tricksters, wilde verhalen, rituelen of leiderschap. Soms meer focus op wat we zien in de samenleving, soms meer focus op wat dit betekent voor transformaties in organisaties. En mogelijk een trickster-kasala-spoken-word als slot. Hoe meer tijd, hoe meer verdieping.
In deze lezing ligt de focus op de dynamiek die we in onze samenleving zien. Er zijn vele slepende kwesties die zich ongeveer tegelijkertijd tot crisis hebben ontwikkeld. Denk aan de klimaatcrisis, energiecrisis, armoedecrisis, stikstofcrisis, toeslagencrisis, woningmarktcrisis, landbouwcrisis, personeelscrisis en asielcrisis. Alles hangt met elkaar samen en de ene oplossing heeft weer effect op andere problemen. Als samenleving gaan we door een tricky overgangsperiode van grote veranderingen en schuivingen in de macht.
Na een uitleg van de drie fases van transformatie, wordt duidelijk wat liminaliteit is en dat deze tussentijd veel kansen, maar ook gevaren biedt. Zoals onvermijdelijke machtsverschuivingen en een intensieve, soms gewelddadige, strijd over wie de nieuwe koers bepaalt en wie de gevolgen van veranderingen het meest voelen. Door de verspreiding van wilde verhalen en vele tricksterstreken wordt de grens tussen feit en fictie steeds onduidelijker. De antropologische duiding van deze dynamieken geeft een nieuwe bril om naar de samenleving te kijken.
Voor publiek dat beter wil begrijpen wat er gebeurt in een samenleving die door grote veranderingen gaat. En hoe we ons kunnen bevrijden van leugens en patronen kunnen doorbreken. Voor publiek dat zich bezig houdt met maatschappelijke veranderprocessen. Met politiek. Met transities en transformaties. En zich afvraagt wat betekent voor persoonlijke keuzes en voor hun organisatie.
In deze lezing ligt de focus minder op wat er gebeurt in de samenleving en meer op de veranderdynamiek in organisaties. Hoe krijg je ze zover? Hoe kom je beter van A naar B? Vaak besteden we in verandertrajecten veel tijd en aandacht aan de diagnose, het uitdenken van, en het onderhandelen over, het nieuwe plan, draagvlak voor de nieuwe situatie, een goede kick-off, gevolgd door de uitrol van de nieuwe richtlijnen en handelingsperspectieven… Ergens denken we dat verandering ontstaat in twee fasen; van oud naar nieuw, van A naar B, van Ist naar Soll, van huidige naar gewenste situatie, van nu naar de toekomst. Maar zo werkt het niet. Bij grote complexe veranderingen, en zeker in transformaties, gaan we van A naar Verder. Zonder duidelijke stip op de horizon of concreet stappenplan. Er is eerder een verlangen dat ons richting geeft, terwijl we samen de weg moeten vinden.
Jitske Kramer bespreekt de drie fases van transformatie, met speciale aandacht voor de kenmerken van liminaliteit. Na een korte verkenning van de gevaren, zoals chaos in de macht en tricksters, ligt de focus vooral op het leiderschap dat nodig is in de begeleiding van de gevoelde chaos en onzekerheid. We zullen moeten verbreken met wat was, verbeelden van wat zou kunnen, verbinden van wat we willen en verbouwen om dit te realiseren. Een keynote over wat het verschil is tussen leiders en managers en wat we kunnen leren van shamanen en kunstenaars. Over hoe rituelen essentiele vluchtheuvels zijn in onzekere tijden.
Voor publiek dat te maken heeft met het leiden van, of het werken in, veranderprocessen. Als projectmanager, teamlid, bestuurder, directeur, communicatiemedewerker, coach, adviseur, trainer en andere vergelijkbare beroepen en functies. Voor iedereen die wil weten wat je kunt doen om meer grip te krijgen op transformatieprocessen.
Jitske neemt je in haar lezingen op pakkende wijze mee door de verwarrende tussentijd, een complexe transitiefase waarin de wereld lijkt te spelen met haar eigen regels.
De tekst van de jury:
Verdwaald maar niet verloren. Dat is de titel van het eerste hoofdstuk in Jitske Kramers troostrijke uiteenzetting over de wereld van nu. We leven in een grenzeloze tussentijd, waarin zogenoemde tricksters zich hebben ontpopt tot charismatische wereldleiders. Tricky Tijden is een boek vol mythologische, persoonlijke en geschiedkundige verhalen. Een boek ook dat naast verwarring troost biedt en oplossingen om een betere wereld te creëren.
Na 6 hoofdstukken vol intrigerende omzwervingen, observaties en uitzeenzettingen, belandt de lezer bij de weg naar oplossingen. Dit zevende hoofdstuk is een must read voor iedereen die gelooft dat je zelf onderdeel bent van de cultuurverandering. Of die verandering de hele samenleving betreft of jouw eigen organisatie, doet er in wezen niet toe. De gefundeerde wijsheden helpen je op weg. Geven houvast en praktische stappen. Zoals stap 1. Erken dat je verdwaald bent.
Dat het de auteur gelukt is om dit complexe verhaal te vertellen in prettig leesbare stijl, heeft de jury geïmponeerd. Iedereen lijkt tegenwoordig op zoek, en dit boek biedt precies de verdwaalcursus die we nodig hebben.
Jitske Kramer | Human Dimensions B.V. | The Green Surfer | Algemene voorwaarden | Privacy verklaring | Disclaimer | Sitemap